Forum dyskusyjne miłośników twórczości J.R.R. Tolkiena

[Nellelórë]

W poście z tekstem eseju "Glorfindel" dodałam numery przypisów, a poniżej zamieszczam same przypisy. Te w nawiasach kwadratowych pochodzą od Christophera Tolkiena; te bez nawiasów od samego J.R.R. Tolkiena. Widzę, że M.L. w swym tłumaczeniu "Cirdana" zamieścił odwołania do poszczególnych tomów HoMe i ich stron w wydaniu angielskim ... ja pozostawiłam tylko tytuły tomów, sama nie wiem, czy strony są potrzebne?

W każdym razie miłej lektury a może i reszta "Last Writings", z których pochodzą "Glorfindel" i "Cirdan" zostanie tu zamieszczona po polsku?



PRZYPISY DO "GLORFINDELA"

1) Można zauważyć, że imię Galdor jest podobnego rodzaju i pochodzi z tego samego okresu, ale elf o tym imieniu jest wysłannikiem Cirdana i zwany jest Galdorem z Przystani. Galdor pojawił się także w "Upadku Gondolinu", ale imię to ma prostszą i bardziej pospolitą formę [niż Glorfindel] i mogło się powtarzać. Jeśli jednak w "Upadku Gondolinu" nie ma mowy o tym, by Galdora zabito, można rozsądnie przypuszczać, że był tą samą osobą – jednym z Noldorów, którzy wyrwali się z oblężenia i uciekli przed zniszczeniem – ale udał się na zachód do Przystani, nie zaś na południe ku Ujściu Sirionu, tak jak to uczyniła większość z tych, którzy uratowali się z Gondolinu, wliczając Tuora, Idril i Earendila. W „Naradzie u Elronda” Galdor jest wyraźnie obdarzony mniejszą mocą i znacznie mniejszą mądrością niż Glorfindel; zdecydowanie więc nie powrócił do Valinoru, nie poddał się oczyszczeniu i nie został zreinkarnowany.

[Zobacz przypis 3. – Słowa „imię to [Galdor] ma prostszą i bardziej pospolitą formę [niż Glorfindel] i mogło się powtarzać” wskazują na to, że na pierwszej, zaginionej stronie eseju mój ojciec rozważał (tak, jak miał to zrobić w później następującym tekście) możliwość, że istniały dwie różne osoby o imieniu Glorfindel, co jednak w końcu uznał za zbyt nieprawdopodobne. „Jeśli jednak w "Upadku Gondolinu" nie ma mowy o tym, by Galdora zabito”: ojciec prawdopodobnie nie mógł znaleźć tekstu „Upadku Gondolinu”, a bez sprawdzenia w nim tego szczegółu nie mógł mieć pewności co do losu Galdora (to, jak sądzę, miał tu na myśli). Galdor w rzeczywistości nie zginął, lecz poprowadził uciekinierów przez przełęcz Cristhorn, podczas gdy Glorfindel zamykał pochód. W „Wykazie imion w Upadku Gondolinu” mowa jest o tym, że Galdor udał się do ujścia Sirionu, i że „mieszka nadal na Tol Eressei”. Był władcą ludu Drzewa Gondolinu, a w starej opowieści to o nim mówi się, że „uważano go za najdzielniejszego po Turgonie z wszystkich Gondothlimów”.

2) Rodzaj anielskich istot, do którego na początku należał Gandalf: o mniejszej mocy i obdarzonych mniejszą władzą niż Valarowie, ale tej samej natury. Majarowie należeli do pierwszego rodzaju stworzonych istot rozumnych, które – jeśli pojawiały się w widzialnej postaci („ludzkiej” lub innego rodzaju), same przybierały swe ciała albo nadawali im je Valarowie [dodane później: i którzy mogli przemieszczać się/podróżować po prostu dzięki sile woli, gdy nie byli akurat w postaci cielesnej – którą mogli przybrać, gdy dotarli do miejsc gdzie … (nieczytelne).]

3) Galdor przeciwnie, nawet tam, gdzie na krótko pojawia się na naradzie, jest osobą o wyraźnie niższej pozycji i obdarzoną znacznie mniejszą mądrością. Bez względu na to, czy się pojawia w "Silmarillionie" czy nie, musi być albo (jak wskazywałoby na to jego imię) Sindarem, który nigdy nie opuścił Śródziemia i nie widział Błogosławionego Królestwa, albo jednym z Noldorów, wygnanym z powodu buntu, który pozostał w Śródziemiu i który nie przyjął (albo na razie nie przyjął) pozwolenia Valarów na powrót do domu przygotowanego dla Noldorów na Zachodzie, jako nagrody za męstwo w walkach z Melkorem. [Pogląd na tożsamość Galdora przedstawiony w tym przypisie i przypisie 1 wydaje się mało wiarygodny, jeśli weźmiemy pod uwagę relację o jego wkładzie do Narady u Elronda; gdyby był naprawdę Galdorem z Gondolinu, miałby za sobą długie wieki, w których mógł zyskać mądrość, żyjąc w trudnym świecie Śródziemia. Nie ma jednak powodu przypuszczać, że gdy mój ojciec pisał rozdział „Narada u Elronda”, utożsamiał Galdora z Przystani z Galdorem z Gondolinu.]

4) [By zapoznać się z oryginalną etymologią słowa Glorfindel, oraz z etymologią poszczególnych cząstek tego imienia, zobacz "The Book of Lost Tales II".]

5) [W "Rocznikach Amanu" ("Morgoth’s Ring") mowa jest o tym, że po Przysiędze synów Feanora „Fingolfin i jego syn Turgon sprzeciwili się Feanorowi, i padły gniewne słowa”; ale później, gdy mówi się o tym, że nawet po usłyszeniu Przepowiedni Północy „cały lud Fingolfina poszedł dalej i nikt się nie cofnął”, czytamy też, że „Fingon i Turgon byli odważni i serca ich wypełniał ogień; nie porzuciliby żadnego zadania, które zaczęli, aż do gorzkiego końca, gdyby musiał być gorzki.”]

6) [Oryginalna koncepcja, w której Gondolin zamieszkany był wyłącznie przez Noldorów, ulegała wielu zmianom, gdy zmieniał się tekst "Roczników Amanu" (zobacz Indeks do "The War of the Jewels", hasło Gondolin, podhasło „mieszkańcy”): rzeczywiście twierdzi się (The War of the Jewels), że gdy Turgon wysłał wszystkich swoich ludzi z Nivrostu do Gondolina, stanowili oni „trzecią część wszystkich Noldorów z Domu Fingolfina, a jeszcze większy był zastęp Sindarów”. Stwierdzenie, że Gondolin był „zamieszkany przez lud niemal wyłącznie Noldorskiego pochodzenia” w oczywisty sposób przeczy tej koncepcji.]

7) [Na marginesie strony ojciec napisał potem: „Dlaczego nie?” Odpowiedź na to pytanie wydaje się jednak padać w następnym zdaniu w tekście – gdzie nacisk trzeba oczywiście położyć na słowo „elfickich”: „Nigdy dwie ważne postacie z elfickich legend (…) nie noszą takiego samego imienia.” Tak naprawdę ojciec – gdyby chciał - mógł zmienić imię Glorfindela z Gondolinu, który wtedy nie pojawił się jeszcze w żadnym opublikowanym tekście, ale o takiej możliwości nie ma nigdzie wzmianki.]

8) Lub w najpoważniejszych wypadkach (na przykład Feanora) wstrzymywano osąd i odwoływano się do Jedynego.

9) Chociaż [Glorfindel] nie ma jeszcze imienia w nieprzejrzanej części „Silmarillionu” traktującej o tej sprawie, zapisano tam jednak, że wielu Noldorów, którzy byli zwolennikami Turgona, zasmuciła decyzja ich króla, i wielu obawiało się, że wkrótce może z niej wyniknąć coś złego. W Trzecim Zastępie – Zastępie Finarfina – tak wielu żywiło takie przekonanie, że gdy Finarfin usłyszał ostateczny wyrok Mandosa i pożałował tego, co zrobił, większa część tego zastępu wróciła do Valinoru. Jednak Finrod, syn Finarfina, najszlachetniejszy z Noldorów występujących w opowieściach z Beleriandu, odszedł z Valinoru, Turgona bowiem wybrano najwyższym władcą zastępów Noldorów.

[W "Rocznikach Amanu" ("Morgoth’s Ring") nie ma sugestii, jakoby Finrod (= Finarfin) był przywódcą oddzielnego „Trzeciego Zastępu”: „Tak wreszcie Noldorowie wyruszyli, podzieleni na dwa zastępy. Feanor i jego zwolennicy szli na przedzie; lecz większy zastęp szedł za nimi, pod wodzą Fingolfina”; to samo mówi "Quenta Silmarillion" ("The Lost Road"; później już nie ma tu zmian). Ten przypis jednakże bardzo oddala się w swej treści od tradycji, całkowicie pomijając Fingolfina. Coś takiego zdarzyło się już wcześniej, w bardzo późnym tekście ojca – z tego samego okresu – na temat Maeglina, gdzie wzajemne relacje między bohaterami są zniekształcone z powodu błędnej genealogii, wedle której Turgon jest synem Finwego ("The War of the Jewels"); tutaj jednak, w głównej opowieści "Silmarillionu", Turgon nazywany jest „królem” i „najwyższym władcą zastępów Noldorów”, a Fingolfin znika. Oczywiście nie należy sądzić, że ojciec naprawdę zamierzał w tak katastrofalny sposób rozerwać strukturę całej narracji; fakt, że w innym miejscu w tych tekstach Fingolfin pojawia się znów, jest dodatkowo uspokajający.]

10) [W tym samym czasie, co główny tekst, ojciec napisał na marginesie taką notatkę: „Pojedynek między Glorfindelem i Demonem może wymagać przejrzenia.”]

11) To jeden z głównych wątków "Silmarillionu" i nie trzeba go tutaj wyjaśniać. Nie powinno się jednak uważać, że w tej części "Silmariilionu" – w takiej formie, jaka wtedy już istniała – Ulmo, głównie troszcząc się o to, by Tuor dotarł do Gondolinu, w jakikolwiek sposób działał niezgodnie z Zakazem, przeciwko Manwemu lub bez wiedzy tego ostatniego. [Ojciec mógł mieć na myśli słowa Ulma skierowane do Tuora na wybrzeżu w Vinyamarze; "Niedokończone Opowieści".]

12) Sugeruje to, że Glorfindel z urodzenia był Eldarem o wielkiej sile ciała i ducha, postacią szlachetną, a jego wina była niewielka: winien był posłuszeństwo Turgonowi i kochał swych krewnych - były to jedyne powody, dla których pozostał z nimi, chociaż smuciła go ich upartość i bał się wyroku Mandosa.

13) [Porównaj w "Valaquencie" ("Silmarillion"): „ W późniejszych czasach był przyjacielem wszystkich Dzieci Iluvatara, i bardzo się przejmował ich cierpieniem…”]

14) Bez wątpienia Gil-galad odkrył już wtedy, że Sauron działa w Eregionie, ale że jednocześnie potajemnie zaczął budowę fortecy w Mordorze. (Może region ten nosił już tę elficką nazwę, nadaną mu z powodu wulkanu Orodruiny i jego wybuchów – nie stworzonych przez Saurona, lecz powstałych po zniszczeniach poczynionych przez Melkora w długiej Pierwszej Erze). [Zobacz przypis 15.]

15) [Ten fragment, dotyczący Gil-galada i Saurona w roku 1200 Drugiej Ery, w którym pada stwierdzenie, że „Sauron przybył do Lindonu osobiście”, wydaje się być w sprzeczności z tym, co powiedziano w eseju „Pierścienie Władzy” ("Silmarillion") – że „Tylko do Lindonu nie przybył, bo Gil-galad i Elrond wątpili w prawdziwość jego urody”, i nie wpuścili go do tej krainy.]

16) Valarowie byli bowiem otwarci na modlitwy tych, którzy mieszkali w Śródziemiu, jak zawsze przedtem, z tym tylko wyjątkiem, że w mrocznych dniach Zakazu słuchali tylko jednej modlitwy Noldorów: powtarzającej się prośby o wybaczenie.

[Mellorn]

Dzięki Wielkie Tobie Nell i Tobie M.Lu
Tym bardziej podziwami Waszą prace iż sam postanowiłem przetłumaczyć sobie luźny tekścik z HoME, tzn. myślałem że będzie luźny Po tej wpadce z podjęciem tłumaczenia AA zacząłem tłumaczyć Epilog. No i po w końcu, przebrnałem przez pierwszą stronę, ale nie było łatwo. Na razie nie będę tu zamieszczał początku, jak skończę to wlepię. Ale może okazać się i tak że moje zdolności lingwistyczne (które są na poziomie zerowy) nadają się tylko do tłumaczenia paru opisów pod mieczykami

[Sarnond]

PIĘCIU CZARODZIEJÓW (THE FIVE WIZARDS.)

Inne krótkie omówienie, opatrzone nagłówkiem 'Nota o zejściu na ląd Pięciu Czarodziejów oraz ich funkcjach i działaniach' pojawiło się jako wynik rozważań mojego ojca na temat kwestii Glorfindela, co można zauważyć czytając już frazę początkową: 'Czy tak naprawdę Glorfindel był jednym z nich?'. Zauważył on, że 'najwyraźniej nigdy nie miał nim być, kiedy pisany był Władca Pierścieni', dodając, że jest rzeczą niemożliwą, aby byli wśród nich Eldarowie 'z najwyższej hierarchii władzy', a w każdym razie nie z większym prawdopodobieństwem niż Majarowie. Tekst ciągnie się dalej fragmentem przytoczonym w Niedokończonych Opowieściach (s. 394), rozpoczynającym się tak: 'Musimy uznać, że wszyscy oni byli Majarami...'; jednak po słowach kończących ów cytat ('...wybrani przez Valarów, mających na celu') widnieje tu tylko 'Saruman najpotężniejszy' po czym tekst urywa się bez zakończenia. Obok tych końcowych słów mamy notkę dopisaną ołówkiem: 'Radagast imię pochodzące z języków Ludzi (Dolina Anduiny) - jednak teraz niejasne w interpretacji' (patrz Niedokończone Opowieści, str. 390 oraz przypis 4). Na odwrocie kartki zapisane są pewne notatki, które w Niedokończonych Opowieściach określiłem jako niemożliwe do zinterpretowania, ale w których po głębszej analizie byłem w stanie w dużym stopniu się rozczytać. Jedna z nich ma następującą postać:

Nie istnieją zapisy odnośnie imion dwóch czarodziejów. Nie byli nigdy widziani ani znani w krainach na zachód od Mordoru. Czarodzieje nie przybyli w tym samym czasie. Być może było tak w przypadku Sarumana, Gandalfa i Radagasta, jednak bardziej prawdopodobne, że Saruman jako przywódca (i już wówczas aż nazbyt tego świadom) przybył samotnie i jako pierwszy. Przypuszczalnie Gandalf i Radagast przybyli razem, choć mimo wszystko nie zostało to jasno powiedziane. (co bardziej prawdopodobne) ... także Glorfindel spotkał się z Gandalfem w Przystaniach. O istnieniu pozostałej dwójki wiadomo było jedynie Sarumanowi, Gandalfowi i Radagastowi, zaś Saruman, w gniewie wspominając o pięciu, wypowiada na głos okruch pewnej prywatnej wiedzy.

Ostatnie stwierdzenie odnosi się do agresywnej riposty Sarumana skierowanej do Gandalfa pod drzwiami Orthanku, w której to mówi on o 'różdżkach Pięciu Czarodziejów' (Dwie Wieże, s. 188). Inny zapisek jest jeszcze bardziej roboczy i szkicowy, a przy tym i trudniejszy:

'Pozostali dwaj' przybyli dużo wcześniej, bardzo możliwe że w tym samym czasie, co Glorfindel, gdy - w Drugiej Erze - zrobiło się bardzo niebezpiecznie. (26) Glorfindel został wysłany, by wspomóc Elronda i był (choć nie zostało to wyraźnie powiedziane) jedną z wybitnych osobistości w Wojnie w Eriadorze. (27) Jednak pozostali dwaj Istari zostali posłani w innym celu. Morinehtar i Romestamo. (28) Pogromca Ciemności oraz Wspomożyciel Wschodu. Ich zadaniem było przechytrzyć Saurona: nieść pomoc tym kilku plemionom ludzkim odmawiających posłuszeństwa kultowi Saurona, wzniecać powstania ... a po jego pierwszym upadku - odnaleźć jego kryjówkę (w czym zawiedli) oraz wzniecać [? chaos oraz tarcia] pośród ludów mrocznego Wschodu ... Musieli mieć bardzo wielki wpływ na całą historię Drugiej oraz Trzeciej Ery, osłabiając i siejąc zamęt pośród armii Wschodu ... które by, w przeciwnym razie, zarówno w Drugiej, jak i w Trzeciej Erze ... liczebnie przewyższyły siły Zachodu.

Przy pochodzących z tego tekstu słowach przytoczonych w cytacie w Niedokończonych Opowieściach (s.394) 'O pozostałych dwóch nic nie zostało powiedziane w opublikowanym dziele poza aluzją do Pięciu Czarodziejów w sprzeczce pomiędzy Gandalfem i Sarumanem', mój ojciec napisał: 'Poruszająca kwestię ich imion oraz roli nota, jak się teraz wydaje, zaginęła, jednak, pomijając owe imiona, ich ogólne dzieje oraz wpływ na historię Trzeciej Ery są jasne.' Niewykluczone, że myślał o naszkicowanej wcześniej narracji traktującej o wyborze Istarich na Radzie Valarów (Niedokończone Opowieści s. 393), w której Dwaj Czarodzieje (czy też 'Błękitni Czarodzieje', Ithryn Luin) nazwani zostali Alatar i Pallando.

Przypisy:

26. [Zapiski te zgodne są z tekstem Glorfindel II, jako że podczas ich tworzenia mój ojciec postanowił, że Glorfindel przybył do Śródziemia w Drugiej Erze, przypuszczalnie około roku 1600 (s. 382).]

27. [Przy tym wspomnieniu roli Glorfindela w wojnie w Eriadorze - porównaj artykuł przytoczony na stronach 378-379.]

28. [W innym miejscu na tej kartce imię to ma postać Rome(n)star.]


P.S. Nelle ma w planach jeszcze artykuł o Krasnoludach, który - jeśli zostanie przełożony - zakończy polskie tłumaczenie Last Writings.

Pozdrawiam,
Sarn.

[Nifrodel]

A teraz... końcowy tekst 10 tomu HoMe, Morgoth's Ring, zatytułowany Aman- czyli traktat Tolkiena poświęcony naturze Krainy Błogosławionej Rzecz bardzo ciekawa, choć w miarę czytania ma się ochotę na więcej
Ale cóż, trzeba się cieszyć tym, co mamy
Dzisiaj zatem, na zaostrzenie apetytów część pierwsza traktatu, część druga, dotycząca Śmiertelników i Amanu już wkrótce....przetłumaczy ją Nellelórë.
Umówiłyśmy się, że ja wezmę na siebie pół tekstu, a Nelle drugie pół plus przypisy. Wszystko "ku większej chwale Śródziemia"

Nio to do dzieła

Wstęp Christophera Tolkiena:
"Końcowy tekst, zatytułowany „Aman”, jest manuskryptem w którym niewiele znajdziemy wahania i poprawek. Uważałem go za niezależny esej i miałem wątpliwości , gdzie najlepiej by go umieścić. Ostatecznie postanowiłem zostawić rękopis na koniec. Jednak kiedy tom został w pełni uzupełniony i przygotowany do publikacji, zrozumiałem, że w rzeczywistości tekst stoi w bardzo ścisłej zależności w stosunku do rękopisu: „Athrabeth Finrod ah Andreth”.

Manuskrypt otwiera się wprowadzającą sekcją (podaną w wersji maszynopisu, którą mój ojciec napisał później pp. 304 - 5) i zaczyna się stwierdzeniem, iż niektórzy ludzie wierzyli, że ich hroar nie były z natury śmiertelne, ale stały się takie przez złośliwość Melkora. Nie zauważyłem jak wielkie znaczenie ma kilka linijek na początku pierwszej strony Athrabeth, które mój ojciec przekreślił: linijki te zaczynają się słowami „hroa, to mogłoby być, i żyłoby tak, bezmyślne ciało, nawet nie zwierzę ale potwór′, i kończą się ′... Śmierć sama, w swej agonii czy okropieństwie, weszłaby wraz z Ludźmi do Amanu”. Ustęp jest w zasadzie identyczny z konkluzją końcową obecnego tekstu, a ostatnia strona zaczyna się dokładnie w tym samym punkcie.
Jest tak oczywiście dlatego, że „Aman” pierwotnie prowadził do „Athrabeth”, ale mój ojciec usunął go stamtąd, odseparował i przepisał końcowy ustęp na oddzielnym arkuszu. W tym samym czasie przypuszczalnie nadał temu, co pozostało ( Athrabeth i jego wprowadzeniu do niego) tytuły „O Śmierci i Dzieciach Eru oraz Skażeniu Ludzi i Dysputa Finroda z Andreth.(1)
Może lepiej byłoby umieścić „Aman” razem z „Athrabeth” w Części Czwartej; ale pomyślałem, że to niepotrzebne zamieszanie w strukturze tomu na tak późnym etapie jego tworzenia, i w ten sposób został ulokowany oddzielnie w tym miejscu.





Aman

W Amanie wszystkie rzeczy działy się inaczej niż w Śródziemiu. Ich istnienie przypominało bardziej tryb życia Elfów, tak jak Elfy przypominają Valarów i Majarów bardziej niż Ludzie. Jednostka określająca „rok” w Amanie była identyczna z tą, którą znamy z rachuby Quendich, ale została przyjęta z innych powodów. Valarowie wyznaczyli ją dla swych własnych celów i związali z procesem, który może być nazwany „starzeniem się Ardy”. Ponieważ Aman należy do Ardy, istnieje przez to w Czasie Ardy (który nie jest wieczny, zarówno dla Ardy Nieskażonej jak i Skażonej) dlatego Arda i wszystkie rzeczy w niej istniejące muszą się starzeć, i jakkolwiek starzeją się wolno, dzieje się tak od początku i będzie trwać do samego końca. Proces starzenia mógł zostać dostrzeżony przez Valarów w konkretnym okresie czasu (proporcjonalnie do całego wyznaczonego czasu Ardy), który nazwali „rokiem”, ale nie zostałby dostrzeżony w krótszym cyklu.(2)
Jednak Valarowie i Majarowie w równym stopniu mogli przybrać każde tempo myślenia czy poruszania się jakie sobie wybrali czy zażyczyli. * (3)

* Mogli wybiegać w przyszłość, cofać się wstecz w myśli i znów powracać tak szybko, że tym, którzy stali przy nich nie wydawali się nawet poruszyć. Wszystko to, co było przeszłością mogli wychwycić, jednak rzeczy dziejące się teraz lub w przyszłości mogli badać lub poznawać na tyle, na ile kształt Wielkiej Muzyki był dla nich jasny i zrozumiały, lub na ile każdy z nich był związany z tą właśnie częścią planu Eru, będąc jego przedstawicielem lub subkreatorem. Tą droga postrzegania nie mogli przewidzieć żadnych czynów Dzieci, Elfów czy Ludzi, w których zaistnieniu i wprowadzeniu w Ea żaden z Valarów nie brał najmniejszego udziału. Odnośnie Dzieci, mogli tylko przewidywać, na tej samej zasadzie, na jakiej Dzieci mogły coś przypuszczać, jednakże z dalece większą znajomością faktów czy przeszłych przyczyn zdarzeń i z głębszą przenikliwością oraz mądrością. Jednak zawsze byli niepewni w stosunku do słów i czynów Elfów i Ludzi zanim czas się nie dopełnił.

Jednostka, lub Rok Valarów, była przeto nie związana w Amanie z naturalnym tempem wzrastania jakiejkolwiek osoby lub rzeczy, która tam istniała. Czas w Amanie był czasem prawdziwym, a nie formą percepcji czasu. Gdy, powiedzmy, 100 lat upłynęło w Śródziemiu, będącym częścią Ardy, tak samo 100 lat minęło w Amanie, istniejącym na Ardzie. Jednak tym, co umożliwiło Valarom sprowadzenie Elfów do Amanu był fakt, że elfie tempo „wzrastania” zgadzało się z jednostką czasu valaryjskiego.***

*** Co nie zostało zaprojektowane przez Valarów, choć niewątpliwie nie był to przypadek. To znaczy, mogło tak być, że Eru kształtując naturę Elfów i Ludzi, ich wspólne relacje ze sobą i z Valarami, zarządził, że „wzrastanie” Elfów powinno się zgadzać z postrzeganiem procesu starzenia się Ardy przez Valarów, tak, żeby Elfy mogły mieszkać z Valarami i Majarami. Ponieważ Dzieci zjawiły się w Muzyce, a także w Wizji, Valarowie wiedzieli trochę, a czasem bardzo dużo o naturze Elfów i Ludzi nim się oni przebudzili. Wiedzieli z pewnością, że Elfy powinny być „nieśmiertelne" albo bardzo długowieczne, zaś Ludzie winni mieć krótsze życie. Lecz prawdopodobnie podczas pobytu Oromego pomiędzy ojcami Quendich, Valarowie odkryli dokładnie, jaki był tryb życia obu ras w Czasie.

Podczas jednego roku Valaryjskiego Elfy dorastały i rozwijały się podobnie jak śmiertelnicy w czasie jednego roku w Śródziemiu. Rejestrując zdarzenia w Amanie, możemy używać, podobnie jak czynią to Eldarowie, jednostek miar Valarów (4), jednakże nie możemy zapominać, że w granicach tego ‘roku’ Elfy doświadczały takich radości i ich dokonania były tak duże, że nawet najbardziej utalentowany człowiek nie mógłby osiągnąć tego samego w porównywalnych, dwunastu latach czasu śmiertelnych. (5) Niemniej jednak Eldarowie ‘starzeli się’ z taką samą prędkością w Amanie, jak to miało miejsce gdy przebudzili się w Śródziemiu.
Aman jednakże nie był ojczyzną Eldarów, bo Valarowie nie zaprojektowali go dla nich. Zanim tam przybyli, zamieszkiwali go jedynie Valarowie oraz spokrewnieni z nimi Majarowie. Dla ich przyjemności i użytku, zaistniała w Amanie ogromna ilość oddanych im stworzeń, nie posiadających fear i różnych gatunków roślin. Były wśród nich, jak wierzono, odpowiedniki wszystkich stworzeń, które pojawiły się na ziemi (6), oraz inne, istniejące tylko w Amanie. A każde z nich miało tam, tak samo jak i na Ziemi, swoją własną naturę i tempo wzrastania.
Ponieważ Aman został wykonany dla Valarów, aby mogli osiągnąć w nim spokój i szczęście, wszystkie stworzenia, które powołano tam do istnienia bądź wyhodowano, otrzymywały takie tempo wzrostu, że jeden rok życia, naturalny dla ich gatunku na Ziemi, w Amanie odpowiadał jednemu Rokowi Valarów.
Dla Eldarów stało się to źródłem radości. Aman wydawał się im jak ziemia Ludziom, z wyłączeniem cienia i mającej wkrótce nadejść śmierci. Podczas gdy w Śródziemiu wszystkie rzeczy w porównaniu z Elfami szybko mijały, zmieniały się i umierały albo odchodziły, w Amanie Eldarowie mogli trwać i nie doświadczali zawodu miłości do otaczającego ich świata, poczucia oszukania jego pospiesznym przemijaniem. W Śródziemiu, w tym samym czasie, gdy elfie dziecko dorastało do bycia kobietą czy mężczyzną, co mogło potrwać jakieś 3000 lat słonecznych, las mógł narodzić się i zginąć, oblicze krain mogło się odmienić, niezliczone zaś ptaki i kwiaty rodziłyby się i umierały każdego loa po loa – (lato po lecie) pod przetaczającym się nad światem słońcem.
Jednak Aman jest nazywany także Błogosławioną Krainą, i o jego świętości stanowi jego zdrowie i radość, która jest jego udziałem. Dlatego żadne stworzenie nie cierpi tam chorób czy wykoślawienia swej natury, nie zdarzało się tam także żadne przyspieszone starzenie się ponad powolne przemijanie Ardy. W ten sposób wszystko dojrzewa tam do swej pełni i w tym stanie błogości trwa, starzejąc się i nużąc swym życiem nie szybciej jak sami Valarowie. I to błogosławieństwo także jest udziałem Eldarów.
Na Ziemi Quendi nie cierpieli chorób a długowieczna fear utrzymywała zdrowie ich ciał. Jednak ich ciała, będące materią Ardy nie były tak trwałe jak ich dusze. Działo się tak dlatego, że długowieczność Elfów wypływała z natury ich fear, których przeznaczeniem było trwać na Ardzie aż do jej końca. Od momentu, gdy żywotność hroa zaczęła się wyczerpywać, po osiągnięciu pełni dojrzałości, zaczęli stawać się słabsi i potęgowało się w nich znużenie. Wprawdzie następowało to bardzo wolno, ale odczuwali to wszyscy Quendi. Przez jakiś czas ich żywotność była utrzymywana i wzmacniana przez zamieszkującą w nich duszę, potem jednak jej dynamizm zaczynał zanikać, radość z fizycznego życia przemijała nawet szybciej, niż kiedyś wzrastała. W ten sposób Elf zaczynał (jak mówią o tym teraz, bo te rzeczy nie zdarzały się w Dawnych Dniach) zanikać dopóki fea nie pochłonęła jego hroa, aż pozostała po nim tylko miłość i wspomnienie ducha, który kiedyś w nim zamieszkiwał.
Jednakże w Amanie błogosławieństwo przypisane ziemi uświęcało hroar Eldarów, podobnie jak innych istniejących tam ciał, dzięki czemu hroar starzały się wraz z fear. Eldarowie zatem pozostają w Amanie trwając w pełni dojrzałości i w nieprzyćmionej potędze swych ciał oraz ducha, w czasie, przekraczającym nasze ludzkie zrozumienie.

[Mellorn]

Odwaliliście kawał dobrej roboty , no i oczywiście czekam na ciąg dalszy

A tymczasem moja głupota objawiła kolejne owoce , tzn. dalej trwam w tym marzeniu w którym widzę HoMEpl. I przez to zacząłem tłumaczyć od X tomu, po kolej, strona po stronie

Zacząłem i dziś przetłumaczyłem tą pierwszą króciutką notkę, na początku tomu, wiem że to nic przy tym co Wy tłumaczycie, ale będę szedł po kolei ze stronami, a nóż może kiedyś dobrnę do końca, choć wielkich nadziei z tym nie wiąże.


Silmarillion, fundament wyimaginowanego świata J.R.R. Tolkiena, nigdy nie został ukończony, nigdy nie był w skończonej formie, w przeciwieństwie do Władcy Pierścieni, praca ta pochodzi z 1977, została w niej zmieniona narracja.
W Pierścieniu Morgotha, pierwszym z dwóch tomów, Ch. Tolkien opisuje dokumenty tyczące się późniejszej historii Silmarilliona, która pochodzi z czasów gdy ojciec rozważał kwestie dotyczące Dni Eldarów, które ostatecznie trafiły do Władcy Pierścieni.
Tekst „Roczniki Amanu”, Błogosławionej Krainy daleko na Zachodzie dają nam dużo, pokazują nieznane dotychczas spojrzenie na naturę i problematykę która Tolkien badał w późniejszych latach, nowe i radykalne idee zwiastujące zmiany w starej narracji, kształtujące się powstanie nowego serca mitologii- przeznaczenie Ludzi i Elfów, śmiertelnych i nieśmiertelnych nabiera centralnego znaczenia , ponieważ ogromnie wzrosło zło Melkora i Cień opanował Ardę.
Pośród tekstów jedna z najważniejszych miejsc zajmuje Athrabeth Finrod an Andreth, gdzie Król Elfów z Nargothondu rozmawia z Wiedzącą o Ludziach, Andreth o niesprawiedliwości ludzkiej śmiertelności.
Drugą część tej historii, historii późnego Silmarilliona stanowią rozwijające się legendy Beleriandu, później uzupełniające Władcę Pierścieni, a także zawierającą niepublikowaną historię Pojmania Hurina.

[Nellelórë]

Oto druga część eseju Aman z Morgoth's Ring. Pierwszą zamieściła niedawno Nifrodel w swym tłumaczeniu (dwa posty wyżej), więc - ponieważ to, co poniżej, jest kontynuacją tamtego wpisu - jeśli ktoś ma ochotę na lekturę poniższego tekstu, dobrze zrobi, jesli najpierw przeczyta/przypomni sobie jej tłumaczenie. Wszystkie cyfry w nawiasach to odnośniki do przypisów, które są pod tekstem. Są tu też przypisy do części pierwszej, o której mówiłam przed chwilą.

Osobiście uważam ten esej za fascynujący i zdecydowanie za mało znany ( w każdym razie przynajmniej mnie samej ). Kipi wręcz szczegółami na temat życia w Amanie i wyjaśnia mnóstwo wątpliwości. To cząstka HoMe bardzo warta poznania.

Przejdźmy więc do samego tekstu ...


AMAN I ŚMIERTELNICY (7)

Jeśli tak właśnie jest w Amanie, lub było tak przed Odmianą Świata, a Eldarowie mogli żyć tam w zdrowiu i nieustającej radości – cóż powiemy o ludziach? Żaden człowiek nigdy nie postawił stopy w Amanie, a przynajmniej żaden stamtąd nie powrócił; Valarowie bowiem zakazali tego. Dlaczego? Númenorejczykom powiedzieli, że zrobili to, ponieważ sam Eru zabronił im wpuszczać ludzi do Błogosławionego Królestwa; oznajmili także, że ludzie nie byliby w nim błogosławieni (jak sobie wyobrażali), lecz przeklęci, „więdnąc jak ćmy w zbyt jasnym płomieniu”.

Poza te słowa nie możemy wyjść inaczej jak tylko zgadując. Możemy jednak przedstawić sprawę w sposób następujący. Valarowie nie tylko otrzymali od Eru zakaz takiej próby – oni nie mogli zmieniać natury (czy nadanego przez Eru „przeznaczenia”) żadnych Jego Dzieci. Obejmowało to także szybkość ich rozwoju (w odniesieniu do całego życia Ardy) i długość ich życia. Nawet Eldarowie pozostali pod tym względem niezmienieni.

Wyobraźmy więc sobie, że Valarowie wpuścili do Amanu także niektórych Atanich i że (pozwoli nam to wziąć pod uwagę całe życie człowieka w takim stanie) „śmiertelne” dzieci urodziły się już tam, jak dzieci Eldarów. Wtedy – mimo że działoby się to w Amanie – śmiertelne dziecko osiągnęłoby dojrzałość w ciągu około dwudziestu lat Słońca, zaś naturalna długość jego życia – czas zgodnego połączenia hroä i feä, wynosiłaby nie więcej niż, powiedzmy, 100 lat. Lub niewiele więcej, mimo, że jego ciało nie byłoby zagrożone przez choroby i inne utrapienia w Amanie, gdzie takie zło nie istnieje. (Chyba że ludzie przynieśliby je z sobą – bo dlaczego nie? Nawet Eldarowie przynieśli do Błogosławionego Królestwa odrobinę z tego Cienia spowijającego Ardę, w którym przyszło im się przebudzić.)

W Amanie jednak taka istota przemijałaby szybko, najszybciej ze wszystkich żywych stworzeń. Całe bowiem jej życie trwałoby niewiele więcej niż pół valaryjskiego roku, i podczas gdy człowiekowi wydawałoby się, że wszystkie inne żywe istoty prawie się nie zmieniają, lecz pozostają takie same, a ich życie i radość trwają, nadziei zaś na przyszłe niekończące się lata nic nie zakłóca – on sam, człowiek, rodziłby się i szybko przemijał, tak jak na Ziemi trawa rośnie na wiosnę, by zwiędnąć przed zimą. Wtedy wypełniłaby go zazdrość, uznałby się za ofiarę niesprawiedliwości, której odmówiono łask udzielonych wszystkim i wszystkiemu wokół niego. Nie ceniłby tego, co ma, lecz, czując się najmniejszym i najbardziej pogardzanym z wszystkich stworzeń, szybko zacząłby potępiać własne człowieczeństwo i nienawidzić tych, których hojniej obdarowano. Nie uciekłby przed strachem i rozpaczą swej śmiertelności, która jest jego przeznaczeniem na Ziemi, na Ardzie Skażonej, lecz stałaby się ona dlań jarzmem nie do zniesienia, tak, że utraciłby wszelką radość.

Jeśli jednak ktoś by spytał: dlaczego w Amanie człowiek nie miałby doświadczać błogosławieństw długowieczności, tak jak Eldarowie? Na to pytanie trzeba odpowiedzieć. Stałoby się tak dlatego, że długowieczność ta przynosiła radość Eldarom, których natura różna była od ludzkiej. Ze swej natury elfia feä miała trwać do końca świata, zaś elfie hroär też były z natury długowieczne; tak, że elfia feä, połączona z hroä, ciałem, które trwało wraz z nią, wspierało ją i sprawiało, że nigdy nie dosięgało jej zmęczenie, lecz radość z posiadania ciała nie przemijała – otóż elfia feä wzmocniłaby się wtedy i doświadczyła jeszcze trwalszej radości. Niektórzy z Eldarów wątpią tak naprawdę, że jakakolwiek szczególna łaska lub błogosławieństwo zostały im udzielone w Amanie – oprócz samego wpuszczenia do Amanu. Utrzymują bowiem, że niezdolność ich hroär do trwania w niewiędnącym stanie równie długo, jak ich feär – proces, który zaobserwowano dopiero w późniejszych erach – jest rezultatem Skażenia Ardy i pochodzi od samego Cienia, od skazy Melkora, która dotknęła całą materię (czyli hroä) (8) Ardy – a może nawet całe Ëa. Całym więc błogosławieństwem, które spotkało elfy w Amanie, było to, że ta słabość elfich hroär nie rozwijała się w zdrowiu Amanu i w Świetle Drzew.

Przypuśćmy jednak, że to „błogosławieństwo Amanu” zostałoby też udzielone ludziom.* Co wtedy? Czy tym samym spotkałoby ich wielkie dobro? Ich ciała nadal szybko rozwijałyby się, aż osiągnęłyby dojrzałość. W ciągu siódmej części roku człowiek narodziłby się i dorósł, tak szybko, jak w Amanie ptak się wykluwa i odlatuje z gniazda. Potem jednak jego ciało nie więdłoby i nie starzałoby się, lecz trwałoby w swej żywotności i w radości cielesnych przyjemności. Co jednak stałoby się z ludzką feä? Jej natury i „przeznaczenia” nie dałoby się zmienić, nie dokonałoby tego ani zdrowie Amanu, ani Manwë nie mógłby tego sprawić swoją wolą. Naturą i przeznaczeniem ludzkiej feä jest bowiem (jak utrzymują Eldarowie) to, że z woli Eru nie powinna trwać długo na Ardzie, lecz opuścić ją i odejść w inne jakieś miejce – może powrócić do samego Eru, by spotkał ją inny los lub by inny się jej objawił cel, który jest poza wiedzą czy zdolnością zgadywania Eldarów.

Bardzo szybko więc feä i hroä człowieka człowieka w Amanie przestałyby być ze sobą zjednoczone. Stałyby się dla siebie wrogami, co obu sprawiłoby wiele bólu. Hroä, w pełni swej żywotności i radości życia, lgnęłoby do feä, bo odejście tej ostatniej oznaczałoby śmierć ciała; a przeciw śmierci hroä buntowałoby się tak samo, jak wielkie zwierzę w pełni swego życia albo uciekałoby przed myśliwym, albo w swej dzikości zwróciłoby się przeciw niemu. Feä jednak byłaby jakby w więzieniu, bardziej i bardziej zmęczona wszystkimi przyjemnościami hroä, aż w końcu znienawidziłaby je, coraz mocniej i mocniej tęskniąc za odejściem, i wreszcie nawet te bodźce do przemyśleń, które otrzymywałaby poprzez hroä i jego zmysły, przestałyby dla niej cokolwiek znaczyć. Człowiek nie byłby błogosławiony, lecz przeklęty; przeklinałby też Valarów, Aman i całą Ardę. Z własnej woli nie opuściłby Amanu, bo to oznaczałoby szybką śmierć, i trzeba by go było wyrzucać przemocą. Gdyby jednak został w Amanie (9), co by się z nim stało, zanim czas Ardy wypełniłby się w końcu i człowiek taki znalazłby wyzwolenie? Albo jego feä zostałoby całkowicie zdominowane przez hroä i stałby się podobny zwierzęciu, choć w środku cierpiałby bardzo – albo też, gdyby feä była silna, opuściłaby hroä. Wtedy zdarzyłaby się jedna z dwóch rzeczy: albo odejście feä nastąpiłoby w nienawiści, przemocą, hroä zaś w pełni swego życia zostałaby pokonana i umarłaby w nagłej agonii; albo też feä w nienawiści i bez litości porzuciłaby hroä, lecz ono żyłoby dalej – bezrozumne ciało, nawet nie zwierzę, lecz potwór, prawdziwe dzieło Melkora w samym środku Amanu, które sami Valarowie w końcu zniszczyliby.

Wszystko to pozostaje w sferze myśli i spekulacji o tym, co mogłoby być; bo Eru i Valarowie, którzy mu służą, nie pozwolili ludziom takim, jacy naprawdę istnieją (10), zamieszkać w Amanie. Można jednak teraz przynajmniej zrozumieć, że ludzie w Amanie nie uciekliby przed grozą śmierci, lecz doświadczaliby jej w większym stopniu i przez długi czas. Co więcej, wydaje się prawdopodobne, że sama śmierć, w postaci agonii lub strachu, weszłaby wraz z ludźmi do Amanu.

* Lub (jak utrzymują niektórzy ludzie) że ich hroär nie są z natury krótkotrwałe, lecz że stały się takie przez złośliwość Melkora, niezależnie od ogólnego skażenia Ardy, i że skaza ta mogłaby zostać uleczona i odwrócona w Amanie.

W tym miejscu kontynuacją Amanu w jego oryginalnej formie (zobacz wstęp do eseju) były słowa „Niektórzy ludzie utrzymują, że ich hroär nie są z natury krótkotrwałe…”, które stały się początkiem wstępu do Athrabeth Finrod ah Andreth.

PRZYPISY

(1) Numer III i tytuł Skażenie ludzi (przy zachowaniu pozostałych tytułów) nadane zostały części drugiej, zaś Aman dostał numer II. Nie znaleziono żadnego tekstu oznaczonego numerem I.

(2) Jak zobaczymy, konsekwencją transformacji „mitu kosmogonicznego” była całkowicie nowa koncepcja „Roku Valarów”. Skomplikowane obliczenia Czasu w Rocznikach Amanu zostały oparte na „cyklu” Dwóch Drzew, który przestał istnieć, gdy nastało „nowe liczenie czasu” oparte na dziennym ruchu Słońca. „Rok Valarów” jest jednak teraz, jak się wydaje, „jednostką postrzegania” upływu Czasu Ardy, ponieważ Valarowie w takich własnie przedziałach czasu potrafili postrzegać proces starzenia się Ardy od jej początku do końca. Zobacz przypis 5.

(3) Ojciec zapisał następny akapit („Mogli wybiegać w przyszłość, cofać się wstecz w myśli…”) drobną kursywą, a ja postanowiłem zachować taką formę tego fragmentu tekstu w druku; podobnie było z następnym akapitem, który przerywa tekst główny i zaczyna się od słów „jednostka czasu Valarów”.

(4) „… możemy używać…jednostek miar Valarów”: innymi słowy, przypuszczalnie dawna struktura dat w kronice Amanu może być zachowana, chociaż znaczenie tych dat w Śródziemiu będzie radykalnie inne. Zobacz przypis 5.

(5) Istnieje teraz wielka przepaść między Latami Valarów i „latami śmiertelników”; por. też poniżej w tekście „Całe bowiem jej życie trwałoby niewiele więcej niż pół valaryjskiego roku”, „W ciągu siódmej części roku człowiek narodziłby się i dorósł”. W notatkach nie zamieszczonych w tej książce, gdzie ojciec na tej podstawie obliczał czas Przebudzenia się Ludzi, zostało wyraźnie powiedziane, że 144 Lata Słoneczne = 1 Rok Valarów (w tym kontekście warto czytać słowa z Dodatku D do Władcy Pierścieni: „Wydaje się jasne, że Eldarowie w Środziemiu (…) operowali bardzo długimi okresami czasu, i że quenejskie słowo yén (…) naprawdę oznaczało 144 nasze lata”). Jeśli się to zdarzenie umieści „po lub mniej więcej w tym samym czasie, w którym nastąpiło zdobycie Utumno, w roku valaryjskim 1100”, można będzie zauważyć wielką czasową przepaść między „przebudzeniem się” ludzi a ich pierwszym pojawieniem się w Beleriandzie.

(6) Dokładniejsze wyjaśnienie użycia terminu „Ziemia” w opozycji do słowa „Aman”, bardzo częstego w tym eseju, znajduje się w Morgoth’s Ring, Harper Collins 2002, str. 282.

(7) Podtytuł Aman i Śmiertelnicy był późniejszym dodatkiem.

(8) To szczególne użycie słowa hroä porównaj na str. 399 Morgoth’s Ring, Harper Collins 2002: „hroa, czyli ‘ciało’ lub fizyczna materia Ardy”.

(9) Ten fragment, od słów „Z własnej woli nie opuściłby Amanu…”, był późniejszym dodatkiem. W pierwszej wersji po „…całą Ardę” następowały od razu słowa „Co by się z nim stało…”.

(10) Słowa „takim, jacy naprawdę istnieją” były późniejszym dodatkiem, który pojawił się w tym samym czasie, co te, do których odnoszą się przypisy 7 i 9.

[Mellorn]

Dzięki Wam za ten arcyciekawy tekst , jeszcze dziś go wydrukuję
Na forum Elendilich zamieszczony jest bardzo ciekawy i dobrze przetłumaczony tekst (on też podleci pod drukarkę ) pod tytułem AMBARKANTA (oto link- http://elendili.pl/viewtopic.php?t=1187 )

Myślę, że nie będzie niestosowne przeklikanie go tu:

[Galadhorn]