Forum dyskusyjne miłośników twórczości J.R.R. Tolkiena

Nellelórë · Wysłany: 24-05-2005 20:45 Temat wpisu:

Do wszystkich ksiąg HoMe, wymienionych tu jako te, z którymi naprawdę warto się zapoznać, dorzuciłabym jeszcze tom III, The Lays of Beleriand. Uśmiech

Prawda, jest to kilkaset stron wierszem po angielsku - ale za to jakie wrażenie robią owe wiersze! Sama natknęłam się na tę księgę i zakupiłam ją, gdy znałam LOTR, Hobbita, Silmarilion i Niedokończone Opowieści, ale poza tym mało co z reszty Legendarium. Jeśli chodzi o Silmarillion, uważałam go za książkę napisaną przez samego Tolkiena, zredagowaną tylko trochę przez Christophera - ale na czym polegała ta redakcja, w owym czasie niewiele wiedziałam. Uśmiech

Opowieść o Berenie i Luthien należała do mych absolutnie ulubionych rozdziałów, a w opowieści tej mowa była parę razy o Balladzie o Leithian, o Wyzwoleniu z Pęt, którą elfy z Beleriandu ułożyły o dziejach tej pary i która miała być zaliczana do najpiękniejszych poematów Śródziemia wszechczasów. Mały, przepiękny wierszowany fragment owej ballady, traktujący o zmaganiach na zaklęcia Finroda i Saurona można nawet było znaleźć wpleciony w tekst. Z przymrużeniem oka

Byłam całkowicie przekonana, że fragment ten to jedyne, co Tolkien kiedykolwiek napisał na ten temat wierszem - sądziłam wtedy, że zarówno tytuł Ballada o Leithian, jak i ów maleńki fragment zostały wymyślone na potrzeby opowieści z opublikowanego Silmarilliona, po to, by jej dodać głębi, wiarygodności, historyczności, wrażenia prawdy.

I oto w trzecim tomie HoMe moim niczego nie podejrzewającym oczom ukazał się naraz cały wielki poemat liczący tysiące wersów, zatytułowany Lay of Leithian, w którym po paru chwilach poszukiwania odnalazłam ów maleńki fragment znany mi z Silmarillionu:

Chełpił się Sauron czarnoksięstwem,
Jak umie szarpać, dźgać i kłuć...

i tak dalej... Wrażenie było nie do opisania - jakbym odnalazła stary manuskrypt, ogromne starożytne źródło, z którego bogactwa autor Silmarillionu zaczerpnął tylko zarys historii i maleńki fragment. Okazało się, że to, co brałam za specjalnie wymyślone do znanego mi Silmarillionu, istniało naprawdę, niezależnie. Oto była ta prawdziwa tolkienowska głębia - ale na tym nie koniec! Elfik

Christopher Tolkien zamieścił bowiem w książce nie tylko całą Balladę o Leithian, ale takze uwagi C.S. Lewisa, który swego czasu dostał poemat od Tolkiena do oceny i który ochoczo go skomentował. Zrobił to w niezwykłej formie, jak wiadomo (przynajmniej niektórym). Lewisowi poemat bardzo się podobał, ale nie ze wszystkim. Znajdował w nim słabe miejsca, rzeczy niepotrzebne, niepasujące, niewłaściwe metafory itp. Wszystko to skomentował w formie wspaniałych i zabawnych uwag krytycznych, wygłoszonych przez trzech wymyślonych przez siebie krytyków literackich, komentujących starożytny manuskrypt, który do naszych czasów dotarł w formie uszkodzonej, z przekłamaniami i fragmentami opuszczonymi lub dodanymi przez następujących po sobie kopistów. Jeśli Lewisowi nie podobał się dany fragment poematu, zamieszczał na marginesie uwagę, że, dajmy na to, Mr. Peabody (jeden z owych trzech wymyślonych krytyków) uważa, że fragment ten nie pochodzi z oryginalnego poematu, lecz został dodany znacznie później, o czym świadczy inny styl i słabe słownictwo. Czasem któryś z krytyków "rekonstruował" fragment tekstu tak, jak prawdopodobnie brzmiał on pierwotnie Elfik

- w rzeczywistości były to sugestie poprawek, jakie zdaniem Lewisa powienien wprowadzić Tolkien. I tak dalej. Elfik

Po pierwsze dla czytelnika jest to świetna zabawa. Po drugie, dzięki tym uwagom poemat nabiera jeszcze większej głębi i złudzenie prawdziwości ogromnieje. Jakbyśmy naprawdę czytali tekst, który napisały elfy, i który, gdy powstał, był doskonały, ale który, przez wieki i millenia przekazywany następnym generacjom, z czasem zmienił swą formę, stał się niekiedy cieniem prawdziwego elfickiego poematu, którego piękno możemy sobie wyobrazić tylko na podstawie doskonałości niewątpliwie "oryginalnych" Z przymrużeniem oka

fragmentów.

Wszystko to ogromnie mi się podoba, a sama książka zawiera wiele wersji pieśni i poematów (o tym pisze Nifrodel na Innym Świecie), na ogół pięknych, choć czasem oczywiście słabszych - ale wyjaśnienie tego ostatniego dziwnego faktu znamy na szczęście dzięki Lewisowi Z przymrużeniem oka

Poza tym, jak mówił Aragorn do hobbitów, śpiewając im o Luthien, ludzkie języki nie potrafią do końca oddać piękna oryginalnej elfickiej poezji...

Mój podpis pochodzi z Lays of Beleriand. Uśmiech

Takich przepięknych, tajemniczych i prawdziwie mistrzowskich fragmentów jest tam mnóstwo Uśmiech

- lubię sobie wziąć tę księgę do ręki i otworzyć na chybił trafił Z przymrużeniem oka

Zawsze spojrzenie wychwyci coś niezwykłego. Na przykład tych kilka cudownych wersów o Maglorze:

he who harps upon the far
forgotten beaches and dark shores
where western foam for ever roars,
Maglor whose voice is like the sea

Love

Albo siła, groza i smutek tych kilku wersów, w których Sauron przepytuje orków:

'Where have ye been? What have ye seen?'
'In Elfinesse, and tears and distress,
the fire blowing and the blood flowing
these have we seen, there have we been.'

Smutek

Można by tak cytować bez końca. To może echa tych poezji, które wypełniały tomy z Biblioteki Elronda? Otwarcie tej księgi pozwala natychmiast zanurzyć się w Śródziemiu... albo i pomarzyć słowami Lay of Leithian:

To be in Aman, the Blessed Realm,
By evergreen Ezellohar,
In Valinor, in Eldamar...

Z przymrużeniem oka

Kilka pięknych fragmentów, bardzo pięknie przetłumaczonych na polski, znajduje się tu:

http://forum.tolkien.com.pl/viewtopic.php?p=26057&highlight=#26057

i tu:

http://forum.tolkien.com.pl/viewtopic.php?t=2491&postdays=0&postorder=a sc&&start=0

Podsumowując Z przymrużeniem oka

The Lays of Beleriand to część HoMe zupełnie wyjątkowa, całkiem inna od reszty tomów. Uśmiech

Mellorn · Wysłany: 22-06-2005 20:55 Temat wpisu:

TallisKeeton · Wysłany: 22-06-2005 22:05 Temat wpisu:

To ja też spróbuje. A co mi tam... najwyżej mnie wyśmieją Elfik

Oto rozpoczynają się Roczniki Amanu, które spisał Rumil, a mówiące o nadejściu Valarów na Ardę. Na Początku bowiem, Eru Iluvatar uczynił Ea, Świat, który jest, i Valarowie zstąpili weń, i stali się Potęgami Ea. Oto jest dziewięciu wodzów Valarów, którzy zamieszkali w Ardzie : Manwe, Ulmo, Aule, Orome, Tulkas, Osse, Mandos, Lorien i Melkor.
Z tych, Manwe i Melkor, posiedli największą potęgę, i byli braćmi.
Manwe jest panem Valarów, i świętym, lecz Melkor zwrócił się w stronę pożądania władzy, i dumy, stał się zły i brutalny, i oto, jego imię zostało przeklęte, i nie jest wymawiane, a nazywają go Morgothem.
Orome z Tulkasem byli młodszymi w myślach Eru, podczas stworzenia Świata, a Tulkas przybył ostatni do Królestwa Ardy. Królowych Valarów siedem jest : Varda, Yavanna, Nienna, Vaire, Vana, Nessa, i Uinena. Nie ustępują one niczym w mocy i majestacie wodzom, i zasiadają po wieki,
na radach Valarów.

poz
tal

Radagajs · Mieszkaniec Shire Dołączył(a): 31 Paź 2004 Wpisy: 27

TallisKeeton , czy te przecinki miały wprowadzać tzw. klimat? Bo jest ich zdecydowanie za dużo i wygląda to idiotycznie...

TallisKeeton · Wysłany: 04-08-2005 21:12 Temat wpisu:

Jak zrobiłam błedy w interpunkcji to powiedz gdzie, bo sama ich nie widzę. hmmmm...

Co logiczne, bo jakbym widziała gdzie, to bym nie zrobiła Uśmiech

Starałam się nie zrobić. Widze jeden - przy "po wieki na radach..." nie powino byc przecinków.
poz
tal

Nellelórë · Wysłany: 09-09-2005 23:38 Temat wpisu:

M.L. · Wysłany: 13-09-2005 16:01 Temat wpisu:

CIRDAN

Ten krotki rękopis, także jest powiązany z dyskusja na temat Glorfindela: gdyż wstępny brudnopis do tego tekstu znajduje się na odwrocie jednej z kartek, na których spisano tekst „Glorfindel II”
Cirdan ma w sindarinie znaczenie - ‘Szkutnik’ 29), co określa jego późniejszą funkcję w dziejach trzech pierwszych er. Lecz jego właściwe imię, to jest jego pierwotne imię wśród Telerich, do których należał, nigdy nie było używane 30). Jest napisane w Rocznikach Trzeciej Ery (ok. 1000 r.), że umiał spojrzeć dalej w przyszłość niż ktokolwiek inny w Śródziemiu 31). To oczywiście nie dotyczyło Istarich (którzy przybyli z Valinoru), ale za to musiało odnosić się nawet do Elronda, Galadrieli i Celeborna.
Cirdan był Telerim, jednym z najdostojniejszych spośród tych, którzy nie popłynęli do Valinoru, i których nazwano Sindarami, Szarymi Elfami 32); był spokrewniony z Olwëm, jednym z dwóch królów Telerich i władca tych, którzy udali się za Wielkie Morze. Tym samym był spokrewniony z Elwëm 33), starszym bratem Olwëgo, którego za najwyższego króla wszystkich Telerich w Beleriandzie, nawet po tym jak się schronił w strzeżonym królestwie Doriathu. Cirdan jednak i jego lud pod wieloma względami różnił się od reszty Sindarów. Zachowali stara nazwę Telerich (w późniejszej sindarskiej 34) postaci Telir, lub Telerrim) i pozostali pod wieloma względami odrębnym ludem, który nawet w późniejszych czasach posługiwał się bardziej archaiczna formą języka 35). Noldorowie nazywali ich Falmarimi – ‘ludem fal’, a inni Sindarowie Falathrimami – ‘ludem spienionego brzegu’ 36).
To podczas długiego oczekiwania Telerich na powrót pływającej wyspy, na której Vanyarowie i Noldorowie zostali przetransportowani za Wielkie Morze, Cirdan skierował swe myśli i umiejętności, ku budowaniu statków. Gdyż on i wszyscy inni Teleri stali się niecierpliwi. Mimo to, jak powiedziano, ze względu na miłość do swego ludu i poczucie lojalności, Cirdan został przywódca tych, którzy najdłużej poszukiwali Elwëgo, kiedy ten zaginął i nie przybył na wybrzeże, by wyruszyć ze Śródziemia. Tym sposobem Cirdan poświęcił swoje największe marzenie: by ujrzeć Błogosławione Królestwo i odszukać tam Olwëgo i swych najbliższych krewniaków. Niestety, nie zdołał dotrzeć do wybrzeży zanim nie opuścił ich ostatni z Telerich Olwëgo.
Powiadają, że wtedy stanął samotny i opuszczony wpatrując się w dal ponad morzem, a choć była noc, to w oddali dostrzegł błysk światła na Eressëi, zanim ta znikła na Zachodzie. I wtedy zwołał: „Podążę za tym światłe, choćby sam, jeżeli nikt nie popłynie ze mną, gdyż mój statek jest już niemal gotowy.” Lecz w tym momencie otrzymał w głębi serca wiadomość, o której wiedział, iż pochodzi od Valarów, choć pamiętał, ze w umyśle słyszał głos mówiący w jego własnym języku. A głos przestrzegł go by nie podejmował tego ryzyka, gdyż miał jeszcze przez wiele lat będzie miał zbyt małą wiedzę i umiejętności by zbudować statek, który mógłby się zmierzyć z wiatrami i falami Wielkiego Morza. „Pozostań tedy na miejscu, bo kiedy nadejdzie czas, wtedy twoje dzieło będzie miało niezwykła wartość, i zostanie zapamiętana w pieśniach na wiele, wiele stuleci.” „Będę posłuszny”, odrzekł Cirdan, i wtedy zdało mu się, ze ujrzał (być może w wizji) kształt, jakby białej łodzi, lśniącej ponad nim, która przez powietrze żeglowała na zachód, a w miarę jak stawała się coraz mniejsza, wraz z odległością, wyglądała jak gwiazda tak wielkiej jasności, że postać Cirdana aż rzucała cień na piasek u jego stóp.
Jak teraz sądzimy, była to zapowiedź statku 37), który po okresie nauki u Cirdana, przy jego pomocy i korzystając z jego rad, zbudował Eärendil, i na którym ostatecznie osiągnął brzegi Valinoru. Od tej nocy Cirdan posiadł dar jasnowidzenia w kwestiach wielkiej wagi, zdolność, w której przewyższał wszystkich innych elfów z Śródziemia.

To jest wielce znamienny tekst, gdyż z jednej strony nie ma w nim nic o dziejach i znaczeniu Cirdana, tak jak ukazują to inne teksty, z drugiej strony jednak niemal wszystko, co zostało tu powiedziane, jest unikalne. W Szarych Kronikach (Grey Annals) napisano XI.8, $14):

„Ossë przekonał tedy wielu by pozostali w Beleriandzie, a kiedy Król Olwë ze swoim ludem wszedł na wyspę i popłynął za Morze, oni nadal zamieszkiwali na morskim wybrzeżu; a Ossë powrócił do nich, pozostawał z nimi w przyjaźni. Nauczył ich sztuki szkutnictwa i żeglowania; i tym sposobem zostali ludem żeglarzy, pierwszym w Śródziemiu ...”

Ten tekst nie wspomina o Ossëm. Budować okręty na wybrzeżach Beleriandu zaczęto wcześniej, w trakcie długich lat, kiedy Teleri oczekiwali powrotu Ulma, a tak na prawdę mówi się w tym tekście o tym, że rozwinęli jedynie sztukę już opanowaną przez Telerich w trakcie Wielkiego Marszu.

Inne elementy tej opowieści, nie wspomniane nigdzie indziej (oczywiście poza wspomnieniem o pragnieniu Cirdana by dopłynąć do Valinoru, czy jego wizją białego statku podążającego na zachód ponad jego głową) to dłuższy pobyt Telerich na brzegach Morza Rhûn, w trakcie Wielkiego Marszu (przyp. 29; zob. p.373, przyp. 13); to, że Cirdan był przywódca tych, którzy poszukiwali jego krewniaka, Elwëgo Thingola; także to, że Eärendil praktykował u Cirdana, który następnie pomógł mu w budowie Vingilotë.
____________________

29) Jeszcze przed przybyciem do Beleriandu Teleri rozwinęli umiejętności szkutnicze. Początkowo na jeziorach w pobliżu ich pierwotnych siedzib budowali tratwy, a potem lekkie łodzie wiosłowe wzorowane na ptakach wodnych. Później w trakcie Wielkiej Wędrówki podczas przekraczania rzek, a zwłaszcza długiego pobytu nad brzegami Morza Rhûn, ich umiejętności rozwinęły się, a statki stały się większe i mocniejsze. We wszystkich tych pracach Cirdan zawsze był w przedzie, wykazując się największą inowacyjnością i największymi umiejętnościami. [W kwestii znaczenia Morza Rhûn w kontekście Wielkiej Wędrówki, zob. XI.173-4]
30) Pengolodh jako jedyny wspomina o istniejącej między Sindarami z Doriath tradycji, wedle której jego imię brzmiało Nowe, i że jego pierwotne znaczenie jest niejasne, tak samo jak w przypadku imienia Olwë. [W kwestii znaczenia imienia Olwë zob., s. 341 i przypis nr 20]
31) [Zob. Dodatek B (Wstęp do: ‘Trzecia Era’: „Gdyż Cirdan widział dalej i głębiej niż ktokolwiek inny w Śródziemiu” (powiedziane w kontekście oddania przez niego, Mithrandirowi, Naryi, Pierścienia Ognia). Zawarte w tym tekście stwierdzenie, iż mówi się „ w Rocznikach Trzeciej Ery (ok. 1000 r.)’ jest zastanawiające, ale prawdopodobnie odnosi się do słów w tym samym fragmencie Dodatku B: „W jakieś tysiąc lat potem, ..., zjawili się w Śródziemiu Czarodzieje, czyli Istari.”
32) Queneyska nazwa nadana przez wygnanych Noldorów, i pierwotnie odnosząca się do elfów z Doriath, ludu Elwego Szarego Płaszcza.
33) [O tym, że Cirdan był krewnym Elwëgo wspomina Quendi and Eldar (XI.384 i przypis 15).]
34) Tej nazwy używa się, jako ogólnego określenia dla telerińskiego dialektu eldarinu, po zmianach jakie dokonały się przez długie lata w Beleriandzie, chociaż nie miały one jednolitego charakteru.
35) [Zob. Quendi and Eldar, XI.380: „Eglain stali się niejako odrębnym ludem w stosunku do elfów żyjących w głębi lądu. W okresie, kiedy przybyli Wygnańcy, ich język różnił się od pozostałych pod wieloma względami.” (Eglain to inna nazwa ludu Cirdana)]
36) [Co do nazwy Falathrimowie zob. Quendi and Eldar, XI.378; Co do Falmarich to zob. X.163, $27: „Dlatego nazwano ich w Valinorze Elfami Morza, Falmarimi, gdy komponowali swoją muzykę pośród załamujących się morskich fal.”
37) Vingilótë, „Kwiat Morskiej Piany”, [Obok ‘Spray’ mój ojciec dopisał później ‘Foam’, i zaznaczył także: ‘wingë’, z sindarskiego gwing, oznacza dokładnie pianę i pył wodny zerwany przez wiatr z czubków fal’: zob. p. 376, przyp. 24.]

Adiemus · Wysłany: 13-09-2005 16:41 Temat wpisu:

Z tym Cirdanem jest jeszcze jedna ciekawa historia. A mianowicie: kiedy dokładnie i w jaki sposób przeniósł się, skubany, paredziesiąt tysięcy entowych kroków Pserwa

z Południowo-zachodniego Beleriandu (jak czytamy w Silu, on i jego ludzie zamieszkiwali tereny z przystaniami Eglarest i Brithombar, na mapce w zielonych obwódkach) do Zachodniego Eriadoru, gdzie dar jasnowidzenia pozwolił mu dokładnie określić miejsce, w którym zbudować należy Szarą Przystań tak, aby Księżycowa Zatoka wyrąbana przez Valarów Wojną Gniewu trafiła w miejsce, gdzie będzie spuszczał na wodę nowe okręty Język

(z grubsza ta zielona strzała).
Zdaje się, że najstarsi Istari tego nie wiedzą... Język