Forum dyskusyjne miłośników twórczości J.R.R. Tolkiena

[Kristof]

Skąd waszym zdaniem bierze się niechęć niektórych ludzi do Władcy Pierścieni? Mimo, że dzieło to ma wielu zwolenników wśród zarówno młodych, jak i starszych ludzi, to równie wielu jest przeciwników - w obu tych przedziałach wiekowych. Głównym ich argumentem jest "nieprawdziwość" świata. A dla mnie to główna zaleta - po co czytać o tym, co widzi się na codzień i co nas dobija? Właśnie taka możliwość oderwania się od rzeczywistości to jest dla mnie to... jeśli spektrum Władcy jest dla was za małe, ustosunkujcie się do niechęć do fantastyki ogólno pojętej. Bardzo mnie ciekawi wasze zdanie.

[Achika]

[Ugrunîlo]

Skąd ta niechęć? Znam jeden przykład Otóż moja mama długo i skutecznie była zniechęcona do wszelkiej fantastyki (fantasy przede wszystkim) z powodu... filmów. Podstawowym, dla niej wystarczającym i przy tym jedynym argumentem było "łachmaniarstwo" Pojęcie to, jak rozumiem (po długich i uporczywych próbach wyciągniecia wyjaśnień) oznacza wszelkie postacie (obu płci) w szarych płaszczach (o ile są ubrane wogóle), zarośnięte, ryczące, wrzeszczące i śmierdzące nawet poprzez ekran tv . I co poradzić - na takie filmy (w recenzjach jako "fantasy") niegdyś trafiła i od tej pory unikała wszystkiego, co na "f" się zaczyna . I wiecie co... nio rozumiem ją . Trochę tio potrwało, ale dała się w końcu przekonać (głównie dzięki mojemu nudzeniu o poruszanych tutaj tematach ), że to był przypadek bardzo przykry, że trafiła tak niefajnie na początku...
Inny przypadek, to mój tato (przegląd rodzinny sie zrobił ). Uwielbia s-f - filmy i ksiażki: historyczne, kostiumowe itd. ale... o ile rozumiem nienawidzi, gdy w trakcie akcji pojawia się coś, co zostanie nazwane "magią" i nie ma choćby cienia naukowego wyjaśnienia zjawiska. I koniec kropka. I mogę go przekonywać latami, że w danym świecie przedstawionym magia ma naukowe podstawy i nie różni się niczym od ciekawych zdolności jakiejś rasy w filmie s-f albo że tolkienowskie elfy to nie wróżki ze skrzydełkami, świecące w nocy jak landrynkowe świetliki. Film czy ksiażka fantasy jest bajką lub baśnią - i pewnie to jest ten najwygodniejszy argument - że ktos juz jest duzy i bajek nie czyta
Innym znanym mi zarzutem jest wypaczanie wartości albo nawet sekcarstwo (serio takie coś usłyszałam i pewnie niektórzy z Was już też). Najwiecej takich oskarżeń było chyba w związku z hałasem dookoła pejotowego filmu oraz ogólnie wszelkiego rodzaju RPGów. Bardzo (boleśnie) realnie podchodzący do życia ludzie, często starsi, mają uprzedzenia i tyle (i to jest jeden z powodów, dla których nie sądzę, żeby metal nadawał sie na TFa wielu osobom kojarzy się z przemocą i sektami - nauczyłam sie już, że nie wolno wspominać babci, że tego słucham i niektóre lubię, bo babcię też lubię i nie chcę pogarszać jej stanu zdrowia ) . Nie poradzimy na to za wiele i chyba trzeba się z tym pogodzić i jakoś tolerować, w końcu sami tej tolerancji się domagamy .

[Dis]

Myślę, że przyczyny można podzielić na dwie grupy
1- niechęć do fantastyki (czy fantasy), jak już ktoś wspomniał chyba często spowodowana tym, że fantasy postrzega się przez pryzmat filmów klasy B i ta etykietka przylega do całej fantasy.
Są też osoby, dla kórych kryterium dobrej literatury jest realizm, więc one do fantastyki nawet najlepszej się nie przekonają.

2- niechęć akurat do Tolkiena. W tej grupie mniej lub bardziej niechętni wymieniali:
- przydługie opisy przyrody, wyglądu miejsc itp.
- za dużo dziwnych, trudnych do zapamiętania imion (muszę przyznać, że samą czasem mnie to denerwowało. Obdarzanie jednego bohatera pięcioma imionami nie było konieczne dla fabuły)
Te dwie rzeczy powodują, że wielu znajomych mówiło, ze Tolkiena czyta się "ciężko".
- Zbytnia jednoznaczność bohaterów. Poza wyjątkami większość jest jednoznacznie zła czy dobra. Inaczej niż np. u Sapkowskiego czy Zelaznego, gdzie tylko nielicznych bohaterów można jednoznacznie nazwać dobrymi lub złymi.
- Mało interesujące postacie kobiet (to głos człowieka, który Tolkiena dość lubi, ale woli Howarda).

[Melinir]

Może to trochę tak, jak pisał C.S.lewis w eseju Of Stories (o ile dobrze pamiętam), zastanawiając się jakie rodzaje przyjemności można czerpać ze stories- rozumianych jako fabuła, opowiesć, historia, zmyślona powiastka,- czytanych dla stories, czyli dla opowieści właśnie.. Są tutaj, jak zauważa, dwa rodzaje odczuć: jeśli np. mamy scenę z Indianinem skradającym się w półmroku za plecami na wpółuśpionego bohatera, to dla jednego czytelnika scena ta będzie ekscytująca ze względu na indiańskość, cały świat, który kryje się za Indianinem, pióropuszem, etc., a dla innego nie będzie zupełnie miało znaczenia, czy za plecami bohatera skrada się Indianin z tomahawkiem, czy bandyta z rewolwerem, prawdopodobnie nawet będzie wolał tę druga możliwość jako bardziej :”normalną”.
Opowieści, będacych czystymi "opowiesciami', czyli zajmujace sie wyobrażonymi zdarzeniami , a nie bohaterem czy społeczeństwem- i nie ma tu znaczenia czy bedzie to Odyseja, czy Kopalnie Króla Salomona, czy Hobbit, nie czyta się (przynajmniej po raz kolejny; oczywiście istnieje pewien rodzaj „nieliterackiego„ czytelnika, jak go określa Lewis – osoby, która czyta książki tylko raz i nie wraca do nich) dla podniecenia(rozumianego jako zmieniajace się kolejno napiecie i uczucie wyciszenia wyobrażonego niepokoju) , ale dla tego czegoś głębszego, co w nich tkwi.
Przy ponownym czytaniu, nie szukamy już zaskoczenia, ale zadziwienia, zachwyca nas jakość nieoczekiwanego, a nie jego fakt. Czyli być moze, iż, jak twierdzi Achika, problem tkwi, w posiadaniu, bądź nieposiadaniu wyobraźni...

[Lastiel]

Ja mam jeszcze jeden przykład, a mianowicie. Tolkien stał się elementem kultowym "trendy", a to wiele osób odpycha. Modny stał się teraz wizerunek zbuntowanego i młodzieżowego "słuchacza" "METALIKI" i czy "czytacza" Sapkowiego i Tolkiena. PJ skomercjalizował WP i uczynił z niej literature rozrywkową, a takowa jest z góry odrzucana przez wielu ludzi.

[TallisKeeton]

[Nifrodel]

Wydaje mi się, ze główna przyczyna niechęci do fantasy i Tolkiena w szczególności leży w tym, że większość osób czytanie o Elfach, Krasnoludach i innych wymyślonych rasach i ich przygodach w nierzeczywistym świecie uważa za infantylne.

Nasza kultura propaguje kult ludzi poważnych, którzy od czasu do czasu "dają się zwiariować" (w miejscach do tego przeznaczonych ) najczęściej niestety robiąc to pod wpływem alkoholu który ma tłumaczyć wszystkie ekscesy i pomagac zrzucić kaftan "dorosłego i opanowanego człowieka".
Człowiek dorosły w świadomości społecznej nie zajmuje się baśniami inaczej niż "naukowo" albo co najwyżej czyta je dzieciom . Opowieści i mity zostały zepchnięte do szkolnych historyjek, w których nikt nie doszukuje się życiowych prawd czy pocieszenia w kłopotach.
A puste miejsce "wychowawców ludzkości XX w" zajęły TV i jej dostosowane do najprzeciętniejszych gustów rozrywki, filmy, prasa (ubarwiona ploteczkami i uproszczonymi poradami w stylu "jak żyć, jak poradzić sobie z poniedziałkiem , jak schudnąć/przytyć 10kg itp.)", w mniejszym stopniu szkoła (jako skarbnica wiedzy, której najczęściej nie potrafi dobrze przekazać) i książki.

Większość z forumowiczów to ludzie, którzy przeczytali przynajmmniej Władcę Pierścieni (mniejsza o to z jakich powodów) i na których wywarła ona wpływ. Chcą o niej rozmawiać, chcą się dowiedzieć więcej o świecie, w której toczy się akcja powieści. Można nawet zaryzkowac stwierdzenie, ze użytkownicy tego forum w ogóle czytają książki , w odróżnieniu od bardzo dużej części społeczeństwa, która książek nie czyta . Każdy pewnie zna osoby, które wolą spędzać czas przed telewizorem, albo w inny sposób, np. uprawiając sport a lektura kojarzy im się z czymś nudnym i przymusowym (patrz- szkoła ).

Tolkien, u którego którego jasny moralny przekaz poznaje się w konwencji baśni czy też eposu, jest po prostu "niedzisiejszy" nie pasuje pozornie ani do "nauki" ani do "rozrywki". Nie jest łatwy do strawienia dla osób, których wartością życiową jest np. "cel uświęca środki"
A w dodatku bohaterowie książek Tolkiena to Elfy, Hobbici, Czarodzieje czy np. gadające orły, czyli postacie zgoła nie przechadzające się po ulicach w pełnym świetle dnia (oprócz rzecz jasna wyjątkowych sytuacji w lipcu w Bielawie ), dlatego czytanie takiej książki najłatwiej określić jako : "Dziecinne" , "Niepoważne" "Bajeczki na dobranoc" i uśmiechnąć się z "wyższością" myśląc, jakie to mamy poważne zainteresowania.

Być może jest to literatura skierowana po prostu nie dla wszystkich. A Wybranych miłośników łączy w sposób szczególny, ponieważ mają ze sobą coś wspólnego ?? (oprócz rzecz jasna ulubionej książki )

Ludzie są różni. Być może czytanie kryminałów jest "poważniejsze" z punktu widzenia przeciętnego Polaka niż czytanie baśni, ale żaden kryminał nie potrafi tak zapaść w pamięć, serce i umysł jak potrafił to sprawić Tolkien.

Fakt, że pojawiła się od jakiegoś czasu "moda" na Władcę Pierścieni dzięki filmowi PJa chyba nie zmieni za wiele. Moda przeminie bardzo szybko ( tak jak moda na pokemony ) a przy książkach zostaną Ci, którzy w twórczości Tolkiena odnajdują coś ważnego dla siebie.